Ở Đức, trời không đẹp quanh năm. Nhưng thời tiết (Wetter) lại có mặt trong mọi câu chuyện. Vì thời tiết không chỉ quyết định nên mặc gì, đi đâu, mà còn ảnh hưởng cả lịch sinh hoạt, cách ứng xử và… tâm trạng. Người Đức sống rất gắn bó với thời tiết, đôi khi đến mức bạn sẽ thấy “hơi quá kỹ”. Nhưng chính sự tỉ mỉ đó lại là một phần rất đặc trưng của văn hoá nơi đây.
1. Trời nắng - cả nước ra ngoài
Mùa xuân đến, nắng đầu hè xuất hiện, bạn sẽ thấy ngay sự “biến hình” của nước Đức:
• Công viên chật kín người tắm nắng, đọc sách.
• Quán cà phê bày bàn ngoài trời.
• Người Đức nói chuyện vui hơn, ăn mặc sáng hơn và “tích nắng” thật nhiệt tình.
Vì mùa nắng ngắn ngủi, nên khi trời đẹp, họ trân trọng từng tia nắng (Sonne) như món quà hiếm hoi từ thiên nhiên.
2. Mưa phùn, âm u - người Đức vẫn đi bộ
Khác với người Việt hay đợi trời tạnh để ra ngoài, người Đức mặc áo mưa (Regenjacke), mang ủng đi mưa (Gummistiefel) và vẫn đúng hẹn.
• Hẹn gặp, đi học, đưa trẻ con đi chơi - không hoãn chỉ vì mưa.
• Mưa không to nhưng dai dẳng, âm u kéo dài cả tuần là chuyện bình thường.
• Người Đức quen “sống chung với mưa” theo đúng nghĩa đen.
Họ không than vãn mà chuẩn bị tốt hơn để không bị ảnh hưởng.
3. Thời tiết có lịch riêng - người Đức tôn trọng điều đó
Ở Đức có 4 mùa rõ rệt:
• Mùa xuân (Frühling): từ tháng 3 - 5, thời tiết bắt đầu ấm lên, cây cối đâm chồi.
• Mùa hè (Sommer): tháng 6 - 8, nhiệt độ khoảng 20 - 30°C - nhưng không quá oi.
• Mùa thu (Herbst): tháng 9 - 11, lá vàng rơi, trời se lạnh.
• Mùa đông (Winter): tháng 12 - 2, lạnh, tuyết, trời tối sớm.
Mỗi mùa đều có món ăn riêng, hoạt động riêng, cách ăn mặc riêng. Lịch sinh hoạt cả đi chợ, đi làm cũng thay đổi theo mùa.
4. Mùa hè 9h tối vẫn sáng - mùa đông 4h chiều đã tối như đêm
Ở Đức, độ dài ngày thay đổi theo mùa một cách rõ rệt đến kinh ngạc.
Mùa hè (Sommer):
• Trời sáng từ 4h30 sáng và kéo dài đến tận 9h tối.
• Bạn có thể ăn tối lúc 8h mà ngoài trời vẫn ngập nắng, ánh hoàng hôn dịu nhẹ.
• Trẻ em được chơi ngoài trời lâu hơn, người lớn tranh thủ đi dạo, đạp xe, nướng BBQ ngoài sân - tận hưởng từng khoảnh khắc của “mùa sống chậm”.
Mùa đông (Winter):
• Mặt trời mọc muộn sau 8h sáng trời mới dần sáng rõ.
• Và chỉ mới 4h chiều, cả thành phố đã chìm trong bóng tối như ban đêm.
• Thiếu ánh sáng tự nhiên khiến nhiều người thấy uể oải, mệt mỏi, dễ rơi vào trạng thái trầm cảm nhẹ do thiếu nắng.
Thời tiết ở Đức không chỉ là chuyện trời nắng hay mưa mà ảnh hưởng rõ đến cả tâm trạng, sức khỏe và cách sống. Và người Đức đã học được cách sống cùng sự thay đổi đó một cách chủ động, linh hoạt và rất… “có kế hoạch”.
5. Khi thời tiết khắc nghiệt - người Đức phản ứng rất khoa học
Ở một quốc gia có khí hậu ôn đới như Đức, thời tiết cực đoan không phải hiếm gặp và điều đáng chú ý là cách người dân đối mặt với nó rất chủ động, kỷ luật và có hệ thống.
Mùa đông: Sáng dậy xúc tuyết
• Khi tuyết rơi dày (Schnee), mỗi gia đình sẽ dọn sạch tuyết (Schneeräumen) trước cửa nhà, vỉa hè hoặc lối đi chung - đây không chỉ là thói quen mà là nghĩa vụ được quy định trong luật.
• Nếu không dọn đúng giờ (thường từ 6h sáng - 22h đêm) và có ai đó trượt ngã trước cửa nhà bạn - bạn sẽ chịu trách nhiệm pháp lý.
• Vậy nên, trong sân của người Đức không thiếu xẻng xúc tuyết (Schneeschaufel) hay muối rải chống trơn (Streusalz).
Mùa hè: Nóng 38 - 40°C mà vẫn không bật điều hoà
• Những năm gần đây, nhiệt độ mùa hè ở Đức có lúc lên tới 40°C nhưng phần lớn nhà dân vẫn không lắp điều hoà (Klimaanlage).
• Nhà ở Đức xây rất kín và cách nhiệt tốt.
• Người dân ưu tiên giải pháp tự nhiên: đóng cửa lúc trưa, kéo rèm, bật quạt, uống nước mát.
• Khi nắng nóng quá mức, chính quyền sẽ phát cảnh báo, khuyến cáo người dân không ra ngoài buổi trưa, uống đủ nước và nghỉ ngơi hợp lý.
Một đợt lạnh -10°C không khiến sinh hoạt đảo lộn. Một ngày nóng 38°C cũng không làm họ cuống cuồng. Mỗi mùa có một cách sống và họ học được cách thích nghi chứ không oán trách.
6. Bắt chuyện về thời tiết không hề nhạt nhẽo
Ở Đức, bắt đầu một cuộc trò chuyện bằng “Hôm nay trời đẹp nhỉ” không phải xã giao mà là thật lòng. Vì thời tiết thay đổi liên tục trong ngày, nên:
• Hôm nay lạnh, mai có thể nắng gắt.
• Một sáng nắng đẹp có thể mưa bất chợt chiều.
• Dự báo thời tiết được cập nhật từng giờ - ai cũng theo dõi.
Thời tiết là “mở bài” cho rất nhiều câu chuyện cả trong đời sống và trong văn hóa ứng xử.
Thời tiết ở Đức có thể không lý tưởng nhưng lại rất “có tính cách”. Và người Đức thì không chỉ sống theo thời tiết, mà còn sống cùng thời tiết một cách chủ động, nghiêm túc và… đầy ý nghĩa. Từ việc mặc gì, làm gì, đi đâu, cho đến chuyện trò, ăn uống. Vì vậy, khi sống ở Đức, biết cách thích nghi với thời tiết cũng là học cách sống như một người Đức thực thụ.
