Sống ở Đức, bạn không chỉ tuân thủ luật pháp mà còn cả những quy tắc ngầm đầy… kỷ luật. Ở nhiều nơi trên thế giới, người ta sống “linh hoạt”, “tùy tình huống” hay “du di một chút”. Nhưng ở Đức, ngay cả những điều rất nhỏ cũng có thể được quy định, kiểm soát và thực hiện một cách rất nghiêm túc. Không ồn ào nhưng kỷ luật từ gốc rễ. Dưới đây là những điều tưởng chừng rất bình thường, nhưng nếu sống ở Đức mà không để ý, bạn sẽ rất dễ bị nhìn bằng ánh mắt “xin lỗi, nhưng ở đây không làm vậy!”
1. Tái chế rác - sai một ly, đi cả… thùng
Người Đức cực kỳ nghiêm túc với phân loại rác (Mülltrennung). Hầu hết các hộ gia đình đều có ít nhất 4 - 5 loại thùng rác riêng biệt:
• Bao bì nhựa (Gelber Sack)
• Rác hữu cơ (Bioabfall)
• Rác không tái chế (Restmüll)
• Giấy (Altpapier)
• Thủy tinh, tách màu (Altglas)
Nếu bạn vứt sai, người thu gom có thể từ chối lấy rác. Hàng xóm có thể dán giấy nhắc nhở. Còn chính quyền thì phạt thật - không đùa!
2. Im lặng tuyệt đối sau 10h đêm
Ở Đức có khái niệm “giờ yên tĩnh” (Ruhezeit). Từ 22h đến 6h sáng, mọi tiếng ồn đều bị coi là thiếu tôn trọng.
• Không hút bụi, không bật máy giặt
• Không nói lớn, không chơi nhạc
• Kể cả tiếng guốc, tiếng kéo ghế cũng nên hạn chế
Hàng xóm có quyền báo cảnh sát nếu bạn gây ồn định kỳ. Và thực tế nhiều người đã làm vậy!
3. Không làm ồn vào Chủ nhật
(Sonntag) ở Đức không chỉ là ngày nghỉ - mà còn là “ngày yên tĩnh quốc gia”.
• Cấm khoan tường, đục phá, cắt cỏ
• Hạn chế tiếng động lớn
• Siêu thị và hầu hết cửa hàng đều đóng cửa
Nếu bạn chuyển nhà hay sửa bếp đúng ngày Chủ nhật - hàng xóm sẽ… nhớ tên bạn rất lâu.
4. Qua đường đúng đèn - kể cả khi không có xe
Đèn đỏ cho người đi bộ (Ampel) là “thiêng liêng”. Bạn không được bước chân qua vạch khi đèn đỏ kể cả khi đường trống trơn.
• Vì có thể có trẻ em nhìn bạn và người Đức rất coi trọng việc “nêu gương”
• Cảnh sát có thể phạt tại chỗ với mức phạt thường từ 5 - 10 euro
• Nhiều người Đức còn nhìn bạn khó chịu nếu bạn cố tình vượt
Một xã hội “luật là luật” - không có ngoại lệ cho sự vội vàng.
5. Đi xe đạp cũng phải đúng luật - và có thể bị phạt như ô tô
• Xe đạp (Fahrrad) phải có đèn, chuông, phanh đầy đủ
• Đi đúng làn, dừng đúng đèn, không chạy trên vỉa hè
• Không đội mũ bảo hiểm không bị phạt nhưng nếu gây tai nạn, bạn có thể phải chịu trách nhiệm cao hơn
Nhiều người Việt nghĩ “xe đạp là xe nhỏ” nhưng ở Đức, nó cũng là phương tiện phải chấp hành nghiêm túc.
6. Không hút thuốc ở nơi công cộng - và bị kiểm soát nghiêm ngặt
• Cấm hút thuốc tại nhà ga (Bahnhof), sân chơi (Spielplatz), trạm xe buýt (Busbahnhof)
• Nhà hàng (Restaurant), văn phòng (Büro), trường học (Schule) đều có khu vực riêng
• Vi phạm? Bị phạt nặng, kể cả là người đi đường
Đức là một trong những nước kiểm soát Nichtraucherschutzgesetz (luật bảo vệ người không hút thuốc) nghiêm ngặt nhất châu Âu.
7. Nộp thuế và giấy tờ đúng hạn
Người Đức thích giấy tờ rõ ràng và cơ quan nhà nước thì… không có chỗ cho sự cảm thông.
• Mỗi năm đều phải khai thuế (Steuererklärung)
• Hợp đồng, bảo hiểm, gia hạn đều có hạn chót cụ thể
• Quên gửi giấy đúng ngày? Hậu quả không dễ chịu - từ phạt hành chính đến bị cắt quyền lợi
Sống ở Đức = phải quen với “Deadline” (Frist).
8. Giờ giấc là quy tắc sống
Người Đức không đến muộn và không thích người khác đến sớm.
• Cuộc hẹn 10h sáng = bạn đến cửa lúc 9:58
• Đến sớm 15 phút cũng là thiếu tế nhị
• Cuộc họp, lịch học, lịch tàu - đều đúng từng phút
Tính đúng giờ (Pünktlichkeit) không phải lựa chọn mà là tiêu chuẩn văn hóa.
9. Đặt lịch cả việc… riêng tư
Bạn muốn mời bạn bè đến nhà? Ở Đức, người ta thường lên lịch trước cả tuần hoặc thậm chí đặt lịch uống cà phê (Kaffee trinken) vài ngày trước.
• Không ai “ghé chơi” mà không báo
• Gặp bác sĩ? Lên lịch trước vài tuần
• Thợ sửa máy giặt? Cũng cần lịch hẹn rõ ràng
Tôn trọng thời gian của người khác là một quy tắc sống.
10. Không gửi email ngoài giờ làm - vì có thể bị xem là… thiếu chuyên nghiệp
• Văn hóa công sở đề cao ranh giới: “Arbeit ist Arbeit, Freizeit ist Freizeit” (Việc là việc, nghỉ là nghỉ)
• Sếp gửi email lúc 22h? Nhân viên có quyền không trả lời cho đến sáng hôm sau
• Công ty thậm chí có quy định chặn mail sau giờ làm
Nghiêm ngặt nhưng để bảo vệ cân bằng cuộc sống và sức khỏe tinh thần.
Ở Đức, “nghiêm ngặt” không có nghĩa là khắt khe mà là một nếp sống kỷ luật, rõ ràng và công bằng. Chính sự nghiêm túc từ những điều nhỏ nhất đã giúp xã hội Đức vận hành trơn tru, ít tranh cãi, ít hỗn loạn và khiến cuộc sống hiệu quả nhưng nhẹ nhàng.
